سوره : البقرة آیه : 274
الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ
کسانى که اموال خود را در شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق مىکنند، آنها را در نزد پروردگارشان پاداشى است درخور مقامشان، و (در آخرت) نه بیمى بر آنهاست و نه اندوهى خواهند داشت
در احادیث بسیارى آمده است که این آیه درباره على (علیه السلام ) نازل شده است زیرا آن حضرت چهار درهم داشت ، درهمى را در شب و درهمى را در روز و درهمى را آشکارا و درهمى را در نهان انفاق کرد و این آیه نازل شد. <539> ولى مى دانیم نزول آیه در یک مورد خاص ، مفهوم آن را محدود نمى کند، و شمول حکم را نسبت به دیگران ، نفى نمى نماید. انفاق به هر شکل و صورت مطلوب است باز در این آیه سخن از مساله دیگرى در ارتباط با انفاق در راه خدا است و آن کیفیات مختلف و متنوع انفاق است ، مى فرماید: آنها که اموال خود را در شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق مى کنند پاداششان نزد پروردگارشان است (الذین ینفقون اموالهم باللیل و النهار سرا و علانیة فلهم اجرهم عند ربهم ). ناگفته پیدا است که انتخاب این روشهاى مختلف رعایت شرائط بهتر براى انفاق است ، یعنى انفاق کنندگان باید در انفاق خود به هنگام شب یا روز، پنهان یا آشکار، جهات اخلاقى و اجتماعى را در نظر بگیرند، آنجا که انفاق به نیازمندان موجبى براى اظهار ندارد، آن را مخفى سازند تا هم آبروى آنان حفظ شود، و هم خلوص بیشترى در آن باشد، و آنجا که مصالح دیگرى مانند تعظیم شعائر و تشویق و ترغیب دیگران در کار است ، و انفاق جنبه شخصى ندارد، تا هتک احترام کسى شود (مانند انفاق براى جهاد و بناهاى خیر و امثال آن ) و با اخلاص نیز منافات ندارد آشکارا انفاق نمایند. بعید نیست که مقدم داشتن شب بر روز، و پنهان بر آشکار (در آیه مورد بحث ) اشاره به این باشد که مخفى بودن انفاق بهتر است مگر موجبى براى اظهار باشد، هر چند باید در همه حال و به هر شکل ، انفاق فراموش نشود. مسلما چیزى که نزد پروردگار است (مخصوصا با تکیه بر صفت ربوبیت که ناظر به پرورش و تکامل است ) چیز کم ، یا کم ارزشى نخواهد بود، و تناسب با الطاف و عنایات پروردگار خواهد داشت که هم برکات دنیا، و هم حسنات آخرت و قرب الى الله را شامل مى شود. سپس مى افزاید: نه ترسى بر آنها است و نه غمگین مى شوند (و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون ). مى دانیم انسان چون براى ادامه و اداره زندگى خویش خود را بى نیاز از مال و ثروت نمى داند معمولا هنگامى که آن را از دست مى دهد اندوهناک مى گردد و براى آینده خود نگران مى شود، زیرا نمى داند در آینده وضع او چگونه خواهد بود، و همین امر در بسیارى از مواقع مانع انفاق مى گردد، مگر آنها که از یک سو به وعده هاى الهى ایمان داشته باشند و از سوى دیگر آثار اجتماعى انفاق را بدانند، چنین افرادى از انفاق در راه خدا خوف و وحشتى از آینده ندارند و به خاطر از دست دادن قسمتى از ثروت خود اندوهگین نمى شوند، زیرا مى دانند در مقابل چیزى که از دست داده اند به مراتب بیشتر، از فضل پروردگار و از برکات فردى و اجتماعى و اخلاقى آن در این جهان و آن جهان بهره مند خواهند شد.
پاورقی :
539-نورالثقلین ، جلد 1 صفحه 290 و 291 - نویسنده الدر المنثور آن را از ابن عساکر و طبرانی و ابو حاتم و ابن جریر و جمعی دیگر نقل کرده است . و به گفته بعضی این آیه به اتفاق علمای شیعه و اکثر علمای اهل سنت در شان علی بن ابی طالب علیه السلام نازل شده است ... از علمای اهل سنت : واحدی ، ثعلبی ، خوارزمی ، سدی ، کلبی ، زمخشری ، طافی ، قشیری ، ماوردی ، ابن مغازلی ، ابن ابی الحدید و غیر آنها نیز این حدیث نقل شده است - به تفسیر برهان و تفسیر اثنی عشری ، ذیل آیه مورد بحث مراجعه شود.
